Centrum Ojca

Alimenty - vademekum

 

Jak długo trzeba płacić alimenty po rozwodzie? 

 

Czy alimenty od byłego małżonka są opodatkowane? 

 

Czy w czasie trwania małżeństwa można płacić alimenty? 

 

Czy po rozwodzie sąd zawsze zasądza alimenty? 

 

Kiedy między małżonkami powstaje obowiązek alimentacyjny? 

 

Na te i wiele innych pytań odpowiadamy w poniższym poradniku. 

 

Obowiązki małżonków są uregulowane w ustawie Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Jednym z nich jest dbanie o dobro rodziny. Oznacza to, że małżonkowie w czasie trwania małżeństwa są zobowiązani do zaspokajania potrzeb rodziny, każdego z jej członków – także małżonków. Obowiązek ten ciąży na obojgu małżonkach w równym stopniu, proporcjonalnie do możliwości zarobkowych i majątkowych. W trakcie małżeństwa przysługują dwa sposoby dochodzenia świadczeń: 

 

Pozew o przyczynienie się do zaspokojenia życiowych potrzeb rodziny, 

Wniosek o nakazanie wypłacania małżonkowi wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka (Nie są to tradycyjne alimenty). 

 

Obydwa pozwy są składane do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich. Są wolne od opłat sądowych. 

 

Wyrok sądowy może zawierać żądanie zasądzenia alimentów od współmałżonka. Można tego dochodzić bezpośrednio w pozwie rozwodowym lub w odrębnym postępowaniu. 

W przypadku gdy żaden z małżonków nie został uznany za winnego rozpadu pożycia małżeńskiego, każdy z nich może wnieść o ustanowienie alimentów. Przesłankami są: 

 

Brak winy małżonka, 

Niedostatek małżonka (małżonek nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb. Nie znaczy to, że obydwoje mają żyć na takim samym poziomie), 

 

Możliwości zarobkowe współmałżonka. 

 

Gdy jeden z małżonków został uznany winnym rozpadu więzi, mamy do czynienia z rozszerzonym obowiązkiem alimentacyjnym. Nie ma tutaj warunku niedostatku małżonka niewinnego, wystarczy by rozwód powodował pogorszenie stopy życiowej. 

 

Skutkami separacji są: ustanie współżycia, wspólności majątkowej. Jednak żadna z osób nie może wstąpić w nowy związek małżeński. Kwestie alimentów należy rozpatrywać tak, jak w przypadku rozwodu. Małżonkowie pozostający w separacji mają dodatkowo obowiązek wzajemnie sobie pomagać. Dotyczy to głównie pomocy materialnej, także wsparcia psychicznego. Nie jest to równoznaczne z obowiązkiem alimentacyjnym.

 

Uzyskane alimenty niewątpliwie stanowią zysk. Opłata podatku od otrzymywanych alimentów zawsze zależy od ich wysokości. Obowiązek podatkowy powstaje dopiero z chwilą otrzymania zasądzonej kwoty. Jeśli suma ta nie przekracza 700 zł miesięcznie i wynika z ugody lub wyroku sądowego jest zwolniona od podatku.

 

Alimenty po ustaniu małżeństwa (rozwodzie, separacji) są ustanawiane na żądanie współmałżonków lub jednego z nich. Gdy żadna ze stron nie wysunie takiego postulatu sąd nie zasądza alimentów. Nie ma alimentów narzucanych z urzędu. 

 

Obowiązek dostarczania środków byłemu małżonkowi nie ma charakteru dożywotniego. Roszczenie alimentacyjne wygasa z upływem 5 lat od chwili uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. Po tym czasie nie można domagać się przyznania alimentów. Na żądanie uprawnionego pięcioletni okres może zostać przedłużony. Musi to być usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami, np. wypadkiem rozwiedzionego współmałżonka, powodującym jego trwałą niezdolność do pracy. Obowiązek wygasa także z chwilą wstąpienia w nowy związek małżeński. 

W sytuacji separacji obowiązek alimentacyjny nie wygasa. 

 

Obowiązek alimentacyjny ma charakter osobisty. Dlatego też w sytuacji gdy były współmałżonek umiera nikt nie dziedziczy po nim tego zobowiązania. Stąd nie można domagać się alimentów od wdowy po nim. Jest to niezależne od jej sytuacji materialno – finansowej ani od potrzeb osoby domagającej się świadczenia. 

 

Obowiązek alimentacyjny tego rodzaju nie przechodzi na drugą żonę, na skutek śmierci osoby zobowiązanej do płacenia alimentów (męża). W związku z tym musi pani liczyć się z tym, że nie będzie ona uczestniczyć w kosztach utrzymania pani syna. 

 

W wyroku orzekającym rozwód sąd może orzec, iż tylko jeden z małżonków ponosi wyłączną winę rozkładu pożycia. Skutkiem takiego rozstrzygnięcia jest szczególna regulacja odnosząca się do obowiązku alimentacyjnego po stronie wyłącznie winnego byłego małżonka, jeżeli z takim żądaniem wystąpi małżonek uznany za niewinnego rozkładu pożycia. 

 

Jeżeli małżonek uprawniony do alimentów wstąpi w nowy związek małżeński, obowiązek dostarczania mu środków utrzymania wygasa.

 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje obowiązek alimentacyjny w sytuacji, gdy jeden z byłych małżonków: 

- nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, 

- został uznany za niewinnego rozkładu pożycia, 

- został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. 

Pogorszenie sytuacji materialnej po rozwodzie 

 

Jeżeli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego sąd może na jego żądanie orzec, iż małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego. Istotne jest, iż małżonek niewinny nie musi znajdować się w niedostatku. 

 

Pogorszenie się sytuacji majątkowej małżonka niewinnego może polegać na zmniejszeniu ilości środków jakimi dysponował, jak również na zwiększeniu się jego usprawiedliwionych potrzeb. 

 

Kluczowym dla rozstrzygnięcia czy alimenty są zasadne, jest porównanie położenia materialnego, w jakim znalazł się małżonek niewinny po rozwodzie, z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby orzeczenie o rozwodzie nie zapadło, a drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo. 

 

Jeżeli skutki rozwodu w postaci istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego ujawniły się po wielu latach od orzeczenia rozwodu, to upływ czasu nie jest przeszkodą, aby domagać się zasądzenia alimentów. 

 

W sytuacji, gdy wyrok rozwodowy zapadł bez orzekania o winie, bądź sąd ustalił winę obojga małżonków, były współmałżonek, który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego rozwiedzionego małżonka środków utrzymania. 

 

W przypadku rozwodu bez orzekania o winie, oboje małżonkowie mogą ubiegać się o alimenty. 

Po rozwodzie sytuacja majątkowa tego z małżonków, który zarabiał mniej bądź wcale, ulega z reguły pogorszeniu.  

 

Po rozwodzie sytuacja majątkowa tego z małżonków, który zarabiał mniej bądź wcale, ulega z reguły pogorszeniu. 

 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje obowiązek alimentacyjny w sytuacji, gdy jeden z byłych małżonków: 

- nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, 

- zastał uznany za niewinnego rozkładu pożycia, 

- został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. 

 

W sytuacji, gdy wyrok rozwodowy zapadł bez orzekania o winie, bądź sąd ustalił winę obojga małżonków, były współmałżonek, który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego rozwiedzionego małżonka środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego na okres do 5 lat.